Famous Dutch

Karel Joan Lodewijk Alberdingk Thijm werd bekend onder het pseudoniem Lodewijk van Deyssel. Zijn bekendste roman is 'Een liefde'. Behalve romanschrijver was hij een berucht criticus en schreef hij onder andere voor de Amsterdammer. Wegens broederdienst werd hij vrijgesteld van dienstplicht.

Ferdinand Anderheggen bouwde een autombiel, die erg goed beviel. Hij kreeg patenten op onderdelen van zijn uitvinding. Voor de Nationale Militie wist Anderheggen een plaatsvervanger aan te stellen, waardoor hij toch aan de dienstplicht voldeed ('gepasporteerd').

Marie Silvester (Mari) Andriessen is een van de bekendste beeldhouwers van Nederland. Hij maakte veel sculpturen voor de openbare ruimte, waaronder De Dokwerker in Amsterdam, Cornelis Lely op de Afsluitdijk en het beeld van Koningin Wilhelmina in Utrecht. Hij heeft onder Jan Bronner gestudeerd op de Rijksakademie van Beeldende Kunsten. In 1916 werd hij geschikt verklaard voor de Nationale Militie.

In 1905 nam H.A.J. Baanders zijn vaders architectenbureau en timmerwerkplaats over en hierbinnen ontwierp hij vooral kantoren, villa's en fabrieken. Bekende ontwerpen van zijn hand zijn het Amsterdamse Lyceum, het Blauwe Theehuis in het Vondelpark en Heijplaat in Rotterdam.

Willem van Basten was de betovergrootvader van voetballer Marco. In de militieregisters vinden we dat hij mattenmaker was. Hij werd in 1853 finaal vrij gesteld omdat hij te klein was en een lichamelijk gebrek had.

Willem Coenraad Beekman werd voorlopig uitgesloten, waarschijnlijk vanwege de gevangenisstraf die hij uitzat voor diefstal en insluiping.

Han Bentz van de Berg studeerde in 1938 af aan de Amsterdamse Toneelschool. Hij speelde rollen in onder andere de Gijsbreght van Aemstel en Wie is bang voor Virginia Woolf? Hij werd driemaal onderscheiden met de Louis d'Or. Voor de Nationale Militie werd hij voorgoed ongeschikt verklaard.

Hendrik Petrus Berlage is een van de meest invloedrijke architecten van Nederland. Hij is vooral bekend vanwege de naar hem genoemde Beurs in Amsterdam, maar hij werkte in die stad bijvoorbeeld ook aan de uitbreiding van Amsterdam-Zuid. Daarnaast ontwierp hij het Gemeentemuseum in Den Haag, jachtslot Sint Hubertus op de Hoge Veluwe en bovendien maakte hij vele meubelontwerpen. Hij heeft aan zijn dienstplicht voldaan, want in 1881 werd hij gepasporteerd.

Barend Biesheuvel was politicus en tussen 1971 en 1973 minister-president van Nederland. Eerder, van 1956 tot 1963, zat hij voor de ARP in de Tweede Kamer. Wegens broederdienst werd hij vrijgesteld van de dienstplicht.

Kees Boeke was de oprichter van de Werkplaats Kindergemeenschap in Bilthoven. De jongeren hielpen daar mee met alle taken: van schoonmaken tot onderhoud aan het gebouw. Doel was om gemeenschapszin te creëren en de jeugd op het rechte pad te houden. In het militieregister is te zien dat Boeke tot de dienst moest worden aangewezen, maar door zijn sterk pacifistische ideeën is het niet waarschijnlijk dat hij daadwerkelijk is ingelijfd.

Het militieregister meldt dat De Boer in pauselijke dienst is in Rome. Deze kwalificatie is bij meerdere lotelingen aangetroffen. Zo iemand noemt men ook wel een zoeaaf, een vrijwilliger die voor de Paus vocht tegen de opkomende Italiaanse Staat van Victor Emanuel. Wilhelmus Gerardus de Boer werd wegens broederdienst vrijgesteld van de Nationale Militie.

Walrave Boissevain was in diverse lagen van de politiek actief: als tweede Kamerlid, wethouder en gemeenteraadslid van Amsterdam en lid vande Provinciale Staten van Noord-Holland. Hij werd vrijgesteld vanwege broederdienst.

Gerrit Bolkestein was politicus en werd minister van onderwijs. Hij was de grootvader van Frits Bolkestein. Hij werd tot de dienst aangewezen, maar kon zich een plaatsvervanger veroorloven. Anthonie Dingemans ging op 4 juni 1891 in zijn plaats in dienst.

Godfried Bomans is een bekende romanschrijver en columnist. Zijn meest bekende boek is 'Erik of het klein insectenboek' uit 1941. Mede door zijn optredens op radio en televisie heeft hij zijn status van BN'er gekregen. In 1932 werd hij 'voorgoed ongeschikt' verklaard voor de dienst.

Casper ten Boom liet tijdens de Tweede Wereldoorlog joden onderduiken in zijn huis. Over Casper en zijn dochters zijn enkele films gemaakt, zoals The Hiding Place. Voor de Nationale Militie hoefde Ten Boom niet in dienst vanwege broederdienst.

Johan Coenraad Braakensiek maakte lange tijd politieke prenten voor De (Groene) Amsterdammer. Ook illustreerde hij boeken, onder andere die van Justus van Maurik, die ook in de militieregisters gevonden is. Braakensiek hoefde niet in dienst vanwege broederdienst.

Jan Brandt Corstius was een letterkundige die promoveerde op Herman Gorter. Van 1960 t0t 1975 was hij hoogleraar in Utrecht. In 1946 richtte hij samen met Jaap van Praag het Humanistisch Verbond op. Jan Brandt Corstius was de vader van kunsthistorica Liesbeth en wis- en taalkundige, Hugo én daarmee de grootvader van schrijfster Aaf en programmamaker Jelle. In 1927 werd hij geschikt bevonden voor de Nationale Militie.

Abraham Bredius was een expert op het gebied van 17de-eeuwse kunst, met name Rembrandt. Hij was twintig jaar directeur van het Mauritshuis in Den Haag en in diezelfde stad is er tegenwoordig een naar hem vernoemd museum, waarin zijn eigen kunstverzameling getoond wordt. Hij werd vrijgesteld van dienstplicht omdat hij de enige zoon was.

Joseph Breemer, ook wel bekend als Jopie Breemer, was schilder en dichter en werd met name bekend door De ontboezemingsbundel, die in 1913 verscheen. In 1998 werd deze bundel opnieuw uitgegeven. Hij is door Han van Meegeren geportretteerd. In zijn militieregister is te zien dat hij tot de dienst werd aangewezen en terecht kwam bij het zevende regiment van de infanterie.

George Hendrik Breitner werd geboren in Rotterdam, studeerde enige tijd aan de Haagse kunstacademie en verhuisde in 1886 naar Amsterdam. Als schilder werd hij vooral bekend door zijn Amsterdamse stadsgezichten, maar hij werkte bijvoorbeeld ook mee aan het immense Panorama Mesdag te Den Haag. Het blijkt dat de Breitners welgesteld waren, want er is voor de Nationale Militie een plaatsvervanger ingezet.

Clemens Brenninkmeijer was de zoon van August Brenninkmeijer, die samen met zijn broer, die ook Clemens heette, de grondlegger was van CenA. Zij waren het die in 1841 in het Friese Sneek hun onderneming C(lemens) en A(ugust) Brenninkmeijer oprichtten. Zoon Clemens werd vrijgesteld van de Nationale Militie wegens broederdienst, zodat hij als koopman in de voetsporen van zijn vader kon treden.

Wessel Adrianus van der Brugge was stoker op de Titanic en kwam op 15 april 1912 om toen dit schip zonk. In zijn militieregister heeft hij nog algemeen 'werkman' opgegeven als beroep en hij werd niet in de Nationale Mililtie ingelijfd wegens broederdienst.

Abraham Bueno de Mesquita was een komiek en speelde als acteur onder andere in de televisieserie 'Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer?'. In zijn militieregister staat chasseur, bediende, als beroep vermeld. Voor de dienstplicht werd hij voorgoed ongeschikt verklaard.

Willem Berend Carmiggelt was tot 1910 in dienst van de Gemeente Amsterdam (Publieke Werken) als opzichter en tekenaar. Daarna vertrok hij naar Nederlands-Indië, waar hij verschillende bouwkundige projecten onder zijn hoede kreeg. Bij aanmelding voor de Nationale Militie werd een lichamelijk gebrek als reden voor vrijstelling aangegeven.

Johannes Hendrik Carpentier Alting vertrok na zijn studie en promotie in de rechten naar Indië. Later werd hij hoogleraar aan de Universiteit Leiden en werd hij specialist op het gebied van Nederlands-Indisch (straf)recht. Als reden voor afkeuring werd aangegeven 'gebreken (oogen)' en dit bleek voldoende, want hij werd van de Nationale Militie vrijgesteld.

Dit is een zoon van de oprichter van het wintercircus Carré, gevestigd aan de Amstel te Amsterdam. Maximilian Adolf was geboren in Weenen, Oostenrijk, en had als beroep kunstrijder. Opvallend is dat hij werd vrijgesteld wegens een lichamelijk gebrek.

Deze loteling stamt uit een bekende apothekersfamilie. David Henriques werd een jaar vrijgesteld wegens een lichamelijk gebrek.

Guillaume Frederic Charlier was medicus en werd aangesteld als officier van gezondeheid bij het Nederlandse leger. Lange tijd was hij gelegerd in Nederlands-Indië en in 1861 werd hij geridderd in de Militaire Willemsorde voor zijn bijdrage in een expeditie in Boreo. Uit zij militieregister blijkt dat hij niet in dienst had gehoeven, omdat zijn broer al in dienst was.

In de categorie 'bijzondere namen', een duidelijk voorbeeld van een beroep waarvan een achternaam gemaakt is. Dat het beroep niet vele generaties in de familie is gebleven, blijkt uit dit militieregister. Het beroep van de loteling is namelijk kantoorbediende.

Frans Coenen was een schrijver, die door zijn depressieve aanleg in eerste instantie veel sombere verhalen schreef. Bekend is Zondagsrust, waarin het uitzichtloze leven in een volksbuurt beschreven werd. Onpersoonlijke herinneringen uit 1936 wordt beschouwd als zijn beste werk. Coenen hoefde niet in dienst wegens broederdienst.

Coenradi had samen met anderen de leiding bij de Februaristaking van Fokker, waar men protesteerde tegen de jodenvervolging. In maart 1941 werd hij gearresteerd, veroordeeld tot de doodstraf en gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. In zijn militieregister is te zien dat hij elektricien was van beroep en dat hij in eerste instantie wel tot de dienst was aangewezen, maar uiteindelijk toch ontslagen werd door de opmerking 'kan gemist worden'.

Samuel Senior Coronel was een Amsterdamse arts, die zich als een van de eersten stortte op de studie van sociaal-medische vraagstukken. Hij publiceerde diverse studies waarin hij aandacht besteedde aan uiteenlopende onderwerpen zoals beroepsziekten, woningtoestanden, kwaliteit levensmiddelen, ziekenfondsen, kinderarbeid en hygiëne der fabrieken.

Pieter Cruijff was zoon van een molenaar. Zijn loting pakte ongunstig uit en op 30 april 1847 werd hij ingelijfd bij het 6e Regiment Infanterie. Pieter Cruijff was de betovergrootvader van voetballer Johan.

Eduard Dekker werkte in Nederlandse-Indië als ambtenaar. Onder zijn beroemde pseudoniem Multatuli schreef hij het boek 'Max Havelaar', waarin hij de behandeling van de plaatselijke bevolking door Nederlandse en Nederlands-Indische bestuurders aan de kaak stelde. In zijn militieregister zien we dat hij gedesigneerd (ingelijfd) werd, maar gezien zijn reis naar Nederlands-Indië zal hij niet lang in dienst zijn geweest.

Ko van Dijk was een beroemd acteur. Hij speelde in 46 jaar ruim driehonderd rollen op toneel, in televisieseries, speelfilms en hoorspelen. In 1935 werd hij 'voorgoed ongeschikt' verklaard voor de militaire dienst.

Ook Ferdinand Domela Nieuwenhuis, de bekende politicus en oprichter van de socialistische beweging, werd opgeroepen voor de militaire dienst. Geboren op 31 december 1846, moest hij zich in 1866 melden en werd hij (volgens de administratie) ingelijfd bij het eerste regiment infanterie. Uit volgende besluiten blijkt echter dat hij 'voor den tijd van een jaar van de werkelijke dienst ontheven' werd. Dit besluit is nog driemaal herhaald, dus het is onwaarschijnlijk dat Domela Nieuwenhuis actief in dienst is geweest.

Dick Dooijes was letterontwerper en werkte lange tijd bij Lettergieterij Tetterode. Van 1968 tot 1974 was hij directeur van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en hij publiceerde regelmatig over typografie. Ook in zijn militieregister is zijn professie terug te vinden: grafisch teekenaar. Dooijes werd in eerste instantie aangewezen tot de dienst, maar kon eind 1928 wegens een lichamelijk gebrek 'worden gemist'.

Willem Drees was tussen 1948 en 1958 minister-president van Nederland. Hij was lid van de PvdA en was erg populair vanwege zijn sociale wetgeving en de opbouw van de verzorgingsstaat. Door velen wordt hij beschouwd als de belangrijkste naoorlogse politicus van Nederland. In zijn militieregister staat dat hij in 1905 in tot de dienst werd aangewezen.

Sem Dresden studeerde viool, piano, compositie en harmonie en had les op de conservatoria van Amsterdam en Berlijn. Hij richtte verschillende verenigingen op en van 1924 tot 1937 was hij directeur van het Conservatorium van Amsterdam. Als muziekcriticus en componist is hij belangrijk geweest voor de verbreiding van muziek. Hij gaf bij de militieraad aan een lichamelijk gebrek te hebben, maar werd toch tot de dienst aangewezen.

Pieter Doorgleever Fortuyn kwam uit een welgestelde Rotterdamse familie. Hij was bankdirecteur en advocaat, voordat hij als wethouder in Den Haag een politieke functie ging bekleden. In 1925 werd hij lid van de Tweede Kamer en in 1928 werd hij burgemeester van Rotterdam, terwijl hij tussen 1932 en 1938 ook nog in de Eerste Kamer zat. In 1888 was hij vrijgesteld van de Nationale Militie wegens een lichamelijk gebrek.

Frederik van Eeden studeerde medicijnen, werd huisarts en specialiseerde zich kort daarna in de psychotherapie. Als schrijver wordt hij gerekend tot De Tachtigers en hij was een van de oprichters van De Nieuwe Gids. Zijn bekendste romans zijn De kleine Johannes (1887) en Van de koele meren des doods (1900). Van de militaire dienst werd hij vrijgesteld wegens broederdienst.

Adolph Eibink was een architect uit de Amsterdamse School. Het ontwerp voor een kerk in Elshout, dat hij in 1916 samen met Jan Antonie Snellbrand maakte, werd ontzettend bekend. De architecten bleven lange tijd samenwerken, maar gingen in de jaren vijftig ieder hun eigen weg. In het militieregister is af te lezen dat Eibink nog op de ambachtsschool zat.

Louis Dithmar Elsevier behoorde tot het elite-leger van Napoleon, de Garde d'Honneur. In 1813 werden ook de welgestelde Nederlandse mannen opgeroepen om in het leger te dienen; zij konden hun dienstplicht niet langer afkopen. Elsevier was er hier een van en in de aanmerkingen van zijn militieregister lezen we dat hij of vrijstelling verwachtte op grond van zijn vorige dienst, of zijn vroegere rang als officier terug wenste.

Antonius Engels is in de militieregisters ingeschreven als expeditieknecht. Opvallend is dat er extra bij is geschreven: 'kan fietsen'. Desondanks hoefde Engels niet bij de Nationale Miltie vanwege broederdienst.

Machgielis (Max) Euwe was een Nederlandse schaker, wiskundige, informaticus en hoogleraar. Hij was wereldkampioen schaken van 1935 tot 1937. Van 1970 tot 1978 was Euwe president van de wereldschaakbond FIDE. Daarnaast schreef hij verschillende boeken over schaken. Vanwege broederdienst werd hij vrijgesteld van de Nationale Militie.

Gerardus Mathias Fitsingh had een bijzondere geboorteplaats: 'op zee aan boord van het Nederlandsch Fregat "De admiraal de Ruijter", ingeschreven te Amsterdam 30 maart 1852'. Hij werd vrijgesteld van de Nationale Militie.

Anthony Fokker ontwierp al in 1910 een klein veligtuigje, dat hij De Spin noemde. Twee jaar later richtte hij in Duitsland een bedrijfje op waarmee hij vliegtuigen produceerde, die hij vooral aan de Duitsers leverde. In 1919 verhuisde hij naar Nederland en richtte hij de Nederlandse Vliegtuigenfabriek op. Voor de Nationale Militie werd hij uiteindelijk afgewezen vanwege een lichamelijk gebrek.

Bert garthoff was bekend als radiopresentator van onder andere ‘Weer of geen weer’, de directe voorganger op de zondagmorgen van het huidige ‘Vroege Vogels’. Volgens zijn militieregister kreeg hij uitstel vanwege zijn studie Geneeskunde, waarna hij in Nederlandsch-Indië terecht kwam bij de Geneeskundige troepen.

Jacob van Gilse was een bekend Doopsgezind predikant. Hij behoorde tot de voorstanders van de moderne richting in de tehologie. Zijn studie theologie zorgde ervoor dat hij werd vrijgesteld van dienstplicht.

Vincent Wilhelm is een volle neef van de schilder Vincent van Gogh. Het gaat hier om een zoon van oom Johannes, zijn vaders broer. Ook een andere neef, Hendrik Jacob Eerligh van Gogh (20 januari 1853), is in de militieregisters terug te vinden.

Herman Gorter is een Nederlandse dichter, die met name beroemd werd met zijn gedicht 'Mei'. Ook was hij medeoprichter van de Sociaal-Democratische Partij. Hij werd vrijgesteld voor de Nationale Militie vanwege lichamelijke gebreken.

Lambert de Gruijter komt uit de bekende kruideniersfamilie uit Den Bosch. Piet de Gruijter begon met eenvoudige leveranties aan boeren, samen met zoon Louis. Onder Lambert en Jacques is het concern flink uitgebreid, onder andere door de keus aan producten uit te breiden met koffie en thee en later boter- en zuivelwaren. Voor de Nationale Militie had Lambert Petrus van de Vandervoort als plaatsvervanger aangewezen.

Jan Hendrik Frederik Grönloh is beter bekend als Nescio, het pseudoniem waaronder hij schreef. In de verhalen van Nescio speelt Amsterdam een prominente rol. Titaantjes, De uitvreter en dichtertje zijn zijn bekendste werken. In zijn militieregister is te zien dat hij vrijstelling kreeg, omdat hij 'eenige zoon' was.

Petrus Augustus de Génestet was een Nederlands dichter en theoloog. Hij was populair door zijn humoristische en toegankelijke gedichten. In de militieregisters vinden we zijn studie theologie terug als reden om te worden vrijgesteld.

Jacob de Haan was schrijver en journalist, onder andere voor Algemeen Handelsblad. In 1919 emigreerde naar Palestina en zette zich in voor een samenleving met Joden en Arabieren. In 1924 werd hij doodgeschoten. Voor de Nationale Militie was hij vrijgesteld wegens een lichamelijk gebrek.

De vader van deze loteling was de oprichter van de bekende Amsterdamse sigarenhandel (nu aan het Rokin). Vader staat in het register aangemerkt als 'tabakswinkelier' en zoon als 'zeevarende'.

Gijs van Hall speelde samen met zijn broer Walraven een belangrijke rol in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Later, van 1957 tot 1967, was hij burgemeester van Amsterdam. Van de Nationale Militie werd hij in 1923 vrijgesteld vanwege broederdienst.

Eelco Martinus ten Harmsen van der Beek was een illustrator, die onder andere tekeningen maakte voor de boeken van Noddy en voor het icoon voor de Betuwejam, Flipje. Voor de Nationale Militie werd hij in 1918 geschikt bevonden.

Ferdinand Hart Nibbrig was een Nederlands schilder en theosoof. Hij raakte onder de indruk van het impressionisme en was een van de eerste kunstenaars die het luminisme in Nederland introduceerde. Wegens broederdienst werd hij van de dienst vrijgesteld.

Herman Heijermans begon als toneelrecensent, maar ging ook zelf toneelstukken schrijven. Beroemd is 'Op hoop van zegen' uit 1900, een realistisch stuk over de ontberingen in de visserij. Heijermans was ook politiek actief en begin jaren twintig was hij voor korte tijd directeur van theater Carré. Hij werd in 1884 aangewezen tot de dienst.

De onderwijzer Auke Heinsius (vader van botanicus Han Heinsius en letterkundige Jacobus Heinsius) was oprichter en hoofdonderwijzer van een particuliere school in Amsterdam. Hij werd een jaar vrijgesteld van dienstplicht omdat hij te klein was.

Henricus Hoppe was de zoon van Hermanus Hoppe, wijnkoper van beroep en woonachtig aan de Egelantiersgracht. Aan de Egelantiersgracht 12 (huidige nummering) was tot 1957 de destilleerderij en likeurstokerij met proeflokaal van Hoppe gevestigd.

Idzerda volgde zijn studie in Duitsland die hij in 1913 afsloot als ingenieur elektrotechniek. Daarna ging hij als zelfstandige verder en ontwikkelde hij radiozend- en ontvangstapparatuur. Samen met Philips slaagde hij er in 1919 in om een radiotelefonische uitzending over 1200 meter tot stand te brengen. Kort daarna vroeg hij een officiële zendvergunning aan en op 6 november verzorgde hij zijn eerste Radio Soirée Musicale. Voor de militaire dienst was hij vrijgesteld wegens: gebreken (oogen).

Herman Maurits Insinger was een Amsterdams liberaal Eerste Kamerlid uit een van oorsprong Duitse koopmansfamilie. Hij bekleedde vele functies in het bedrijfsleven en het bankwezen. Toen hij zich meldde, werd hij door de Militieraad 1 jaar vrijgesteld wegens een lichamelijk gebrek.

Bij het beroep van Samuel Katz vinden we letterkundige in de militieregisters. Hij is ook bekend als lid van het Comité ter bespreking van de Sociale Quaestie en voorvechter van algemeen stem- en kiesrecht. Hij werd vrijgesteld vanwege een lichamelijk gebrek: oververziendheid.

Coenraad Kerbert was bioloog en werd in 1890 directeur van Artis. Het leeuwenverblijf werd snel na zijn dood al naar hem vernoemd: Kerbert terras. Zijn grafsteen is in 1990, na ruiming van zijn graf, ook in Artis geplaatst.

Michel de Klerk is vooral bekend geworden door zijn werk voor volkshuisvesting, onder andere het complex arbeiderswoningen Het Schip in Amsterdam. Hij wordt gezien als een belangrijke vertegenwoordiger van de Amsterdamse School. Opvallend in zijn militieregister is dat er geen beroep vermeld is, terwijl De Klerk al vanaf zijn veertiende jaar bij een architectenbureau werkte.

In het militieregister van Willem Kloos zien we dat hij rechten studeerde en niet in dienst hoefde omdat hij 'eenige zoon' was. Willem Kloos is bekend als vertegenwoordiger van De Tachtigers en als mede-oprichter van De Nieuwe Gids. Samen met Albert Verwey schreef hij de roman: Julia. Een verhaal van Sicilië (1885).

Maarten Krabbé was een kunstschilder en -pedagoog. Hij was de vader van schrijver Tim Krabbé en acteur en schilder Jeroen Krabbé. Door de keuringsraad is hij in 1927 'voorgoed ongeschikt' verklaard.

Hendrik Kraemer werd opgeleid tot zendeling, specialiseerde zich in Javaans en werkte van 1922 tot 1937 op Java. Van 1937 tot 1948 was hij hoogleraar godsdienstgeschiedenis en godsdienstfenomenologie in Leiden. Hij zette zich ook in voor vernieuwing binnen de Hervormde Kerk.

Piet Kramer wordt gezien als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Amsterdamse School. Samen met Michel de Klerk en Jan van der Mey ontwierp hij het Scheepvaarthuis in Amsterdam en in de jaren twintig werkt hij aan woonblokken in Amsterdam Zuid en West en De Bijenkorf in Den Haag. Ten tijde van zijn inschrijving voor de Nationale Militie stond bij zijn beroep nog 'zonder' en hij werd uiteindelijk vrijgesteld vanwege broederdienst.

Nog een opvallende naam in de militieregisters: Piet Krediet. Alsof zo'n naam nog niet genoeg is, was hij ook nog eens werkloos. Hij werd ongeschikt verklaard voor de Nationale Militie wegens een prostaatprobleem.

Cornelis Lely was een ingenieur, waterbouwkundige en politicus. Hij werd vooral bekend door zijn plan voor de afsluiting van de Zuiderzee; in 1932 werd deze door de Afsluitdijk afgesloten en ontstond het IJsselmeer. Wegens broederdienst werd Lely vrijgesteld.

De zoon van de bekende schrijver en politicus Jacob van Lennep, Christiaan, moest zich in 1847 melden voor de militie. Wegens een lichamelijk gebrek werd hij vrijgesteld van de dienstplicht. Bij vader Van Lennep staat in deze periode Rijksadvocaat vermeld als beroep.

Maurits Jacob van Lennep was een achterachterkleinzoon van de negentiende-eeuwse bekende dichter Jacob van Lennep. Hij was jurist en historicus en begon fanatiek met het verzamelen van materiaal dat met de geschiedenis van Leeuwarden te maken had. Tussen 1953 en 1977 was hij gemeentearchivaris van Leeuwarden. Voor de Nationale Militie werd hij voorgoed ongeschikt verklaard.

Menno David van Limburg Stirum heeft een flinke militaire loopbaan gekend. In zijn militieregister is dan ook terug te vinden dat hij tot de dienst werd aangewezen en 2e luitenant werd. In 1831 kreeg hij het Metalen Kruis wegens het in staat van verdediging stellen van Den Bosch. Sinds 1 mei 1832 behoorde hij tot de bezetting der Citadel van Antwerpen. Op 6 december 1832, tijdens een hevig gevecht, werd de rechtervoet van Van Limburg Stirum door een bomscherf verbrijzeld en boven de enkel afgebroken. Dit was echter niet het eind van zijn carrière. Door zijn kennis en ervaring werd hij nog in tal van commmissies geplaatst en werd hij bijvoorbeeld minister van Oorlog.

Jan Lorié is de grondlegger van het geologisch onderzoek van Nederland. Hij was de eerste die met boormonsters werkte in plaats van enkel beschrijvingen van de bodem. In 1912 kreeg hij een eredoctoraat van de Technische Hogeschool Delft. In zijn militieregister is te zien dat hij op 15 maart 1872 tot de dienst werd aangewezen.

Karel Lotsy was een belangrijke organisator in de sportwereld. Hij was voorzitter van diverse voetbalclubs, van de KNVB en was driemaal chef de mission van de Olympische Spelen. In 1912 is hij geschikt verklaard voor de Nationale Militie.

Joseph Luns was diplomaat en werkte vanaf 1952 als minister van Buitenlandse Zaken. Vervolgens was hij tussen 1971 en 1985 secretaris-generaal van de NAVO. Hij werd in 1930 geschikt bevonden voor de dienst, maar kreeg, gezien de opmerkingen in zijn militieregister, uiteindelijk toch vrijstelling.

In 1861 werd Dirk Matak Fontein benoemd tot officier van gezondheid derde klasse en reisde veel, onder andere naar Singapore, Indië en Guinea en werd al snel bevorderd. Na een lange loopbaan, stierf hij in 1912 en na zijn dood werd er een Matak-Fonteinpenning in het leven geroepen, die wordt uitgereikt aan militaire artsen en verpleegkundigen die zich in een missiegebied hebben onderscheiden. In zijn militieregister is al terug te vinden dat hij kwekeling was in het militiare hospitaal.

Justus van Maurik meldde zich in 1866 in Amsterdam aan voor de Nationale Militie. Hij werd 'vrijgesteld als eenige wettige zoon'. Hij werd een bekend schrijver van verhalen en kluchten en in 1878 verscheen zijn eerste novelle. Zijn opa, die dezelfde naam droeg, was een bekende sigarenmaker.

Piet Meerburg was tijdens zijn studententijd actief in het verzet. Eind 1945 nam hij het initatief voor de oprichting van bioscoop Kriterion. Samen met Paul Kijzer begon hij een jaar later het Nederlands Historisch Filmarchief, dat uitgroeide tot het Filmmuseum, tegenwoordig Eye. In 1952 namen zij samen met Wim Sonneveld het De La Martheater over. Voor de Nationale Militie werd Piet Meerburg voorgoed ongeschikt verklaard.

Johannes Messchaert was muzikaal aangelegd en volgde tot 1881 verschillende zangopleidingen in Duitsland. Daarna keerde hij terug naar Nederland, waar hij vele concerten gaf en op tournee ging. Hij was een van de oprichters van het Amsterdamsch Conservatorium (1883-1884) en doceerde daar ook. Wegens broederdienst werd hij vrijgesteld van de Nationale Militie.

Abraham de Miranda was een kunstschilder en graficus en studeerde aan de Rijksakademie in Amsterdam. Van de dienstplicht werd hij vrijgesteld vanwege een lichamelijk gebrek.

Salomon (Monne) Rodrigues de Miranda was een Nederlands politicus voor de SDAP en was wethouder van Amsterdam. Door de bouw van een aantal zwembaden werd hij erg populair en het 'de Mirandabad' is naar hem vernoemd. In zijn militieregister staat een interessant beroep vermeld: reiziger. Overigens hoefde hij niet in dienst vanwege een lichamelijk gebrek.

Ernst Octavianus Moltzer nam deel aan de Olympische Zomerspelen in 1936 als zeiler in de klasse zes meter. Zijn team eindigde als achtste. In 1929 was hij geschikt verklaard voor de Nationale Militie.

Jacques van Mourik studeerde aan de kustacademia van Dusseldorf en aan de Rijksakademie in Amsterdam onder professor Allebé. Hij haalde veel kunstenaars over om ook te komen wonen en werken in Plasmolen, Limburg, waardoor daar een kunstenaarskolonie ontstond.

Pim Mulier had van jongs af aan al interesse in sport. Hij beoefende veel takken van sport, organiseerde sportwedstrijden en richtte een football- en tennisclub op. Pim Mulier was bij de loting voor dienstplicht zelf niet aanwezig. Hij had een nummerverwisselaar geregeld, die op 13 mei 1885 voor hem in de plaats in dienst ging.

Rudolphe Theodore Muschart verkocht zijn belangrijke collectie heraldiek aan het Centraal Bureau voor Genealogie. In zijn militieregister staat als beroep: adelborst. Hij zat al bij de Rijks Zeemacht, dus de inschrijving bij de Nationale Militie was louter formaliteit.

Anton Mussert studeerde aan de Technische Hogeschool in Delft, waar hij in 1918 afstudeerde als ingenieur. In 1931 richtte hij samen met Cornelis van Geelkerken de Nationaal-Socialistische Beweging op. Tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde hij met de Duitsers en tussen 1942 en 1945 werd hij door hen als leider van Nederland opgevoerd. Na de oorlog werd hij veroordeeld en in 1946 geëxecuteerd. In Musserts militieregister is te zien dat hij zich 'vrijwillig had verbonden bij het 12e regiment Vestiging Artillerie'.

Frederik Salomon van Nierop was een Nederlands politicus, jurist en bankier. Behalve als directeur van de Amsterdamsche Bank, was hij ook actief in de politiek. Hij was enige tijd lid van de gemeenteraad in Amsterdam en later nam hij zitting in de Provinciale Staten van Noord-Holland en in de Eerste Kamer. Zijn dienstplicht in 1864 deed geen afbreuk aan zijn verdere loopbaan.

Deze jongeman heeft wel een erg opmerkelijke naam: Jan Onbekend. Desondanks weten we vrij veel van hem: van broep was hij sigarenmaker, hij was 1,67 m lang, had grijze ogen en blond haar. In 1873 werd hij tot de dienst aangewezen.

Cas Oorthuys werkte als grafisch ontwerper en fotograaf. Tussen 1936 en 1942 was hij werkzaam als vaste fotograaf bij De Arbeiderspers. Tijdens de oorlog maakte hij onder andere pasfoto's voor vervalste persoonsbewijzen. Op 12 april 1927 wordt hij 'voorgoed ongeschikt' verklaard voor de miltaire dienst.

Leo Pagano was radioverslaggever en vooral bekend als commentator van voetbalwedstridjden. Hij versloeg zes maal de Olympische Spelen. Voor de Nationale Militie werd hij voorgoed ongeschikt verklaard.

Jonkheer van Panhuys was burgemeester van Tietjerksteradeel (1864-1880) en Groningen (1880-1883) en lid van Provinciale Staten van Friesland (1866-1883). Later werd hij ook nog Commissaris van de Koningin in Groningen en Overijssel. In januari 1914 werd hij ingelijfd voor de Nationale Militie bij de grenadiers. Opvallend kenmerk in zijn millitieregister is dat hij ruim 2 meter lang was!

Een zeer opmerkelijke inschrijving: een jonge koopman met de naam Napeleon, die in Moskou geboren is...

Kunstschilder Nicolaas Pieneman werd op 1 januari 1809 geboren in Amersfoort en ging naar de Amsterdamse Academie van Schone Kunsten. Hij kreeg les van zijn vader, Jan Willem Pieneman en van Jean Baptiste Madou. Hij maakte onder meer het bekende schilderij van de inhuldiging van Koning Willem II dat nu in het Rijksmuseum hangt. Uit de militieregisters leren we dat zijn vader de directeur was van de Akademie. Nicolaas kwam uit een welgesteld gezin, want hij kon zich een nummerverwisselaar veroorloven. Hij trok zelf lotnummer 2144 en heeft gewisseld met Hendrik van den Berg, die nummer 3211 had. Deze laatste is in mei 1828 ingelijfd bij de infanterie. Door het wisselen van zijn nummer kon Pieneman zich aan de kunsten wijden. Hij maakte reizen door Europa (Frankrijk, Engeland, Duitsland, België) en leidde bovendien zelf talloze kunstenaars op.

Allard Pierson was de eerste hoogleraar in kunstgeschiedenis, esthetica en moderne talen en letteren aan de Universiteit van Amsterdam. Het archeologisch museum van de UvA draagt sinds zijn oprichting in 1934 zijn naam. Hij werd een jaar van dienst vrijgesteld door zijn studie theologie.

Oreste Pinto zou in de Eerste Wereldoorlog in Duitsland hebben gespioneerd. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog ging hij werken voor MI-5, de Britse contraspionage. In 1944 werd Pinto majoor en hoofd van de Nederlandse contraspionageafdeling. Hij beschrijft zijn werk in een boek 'Spycatcher'. In eerste instantie werd hij tot de militaire dienst aangewezen en bij de Infanterie ingelijfd, maar in 1912 werd hij 'wegens lichaamsgebreken ontslagen'.

Sylvain Poons was toneelspeler en zanger en speelde in operettes en revues. Tijdens de Tweede Wereldoorlog trad hij ook op in de Hollandse Schouwburg. Later was hij ook op televisie te zien. Hij werd geschikt verklaard voor de Nationale Militie.

Jan Daniël Postumus was slechts 1080 milimeter lang en bij merkbare tekenen werd bovendien aangegeven: vergroeid. De uitspraak van de militieraad luidde dan ook 'vrijgesteld wegens lichamelijk gebrek en een gemis aan lengte'.

Jaap van Praag studeerde Letteren en Wijsbegeerte en was politiek en maatschappelijk betrokken. De term humanistiek is door hem geïntroduceerd en vanuit deze levensovertuiging richtte hij in 1946 het Humanistisch Verbond op. Hij bleef tot 1969 voorzitter. Zijn militieregister laat zien dat hij enkele jaren uitstel kreeg en uiteindelijk helemaal werd vrijgesteld van de Nationale Militie vanwege gebreken.

Het Nieuws van de Dag voor Ned. Indië van dinsdag 14 maart 1939 meldt dat Albert Praasterink, directeur en vice president van de Javasche Bank zijn functie zal neerleggen en zal repratriëren. Praasterink staat in de militieregisters nog zonder beroep ingeschreven.

Israel Querido was een Amsterdamse journalist en schrijver, die ook wel het pseudoniem Theo Reeder gebruikte. Bekende is zijn reeks De Jordaan, waarin hij de stad Amsterdam en zijn bewoners beschreef. Voor de Nationale Militie werd hij vrijgesteld vanwege broederdienst.

Klaas de Reus en Neeltje Klein krijgen een zoon: Gerard de Reus. Voor zijn tijd is hij flink lang: 1 meter en 873 millimeter.

Gerrit Thomas Rietveld was meubelontwerper, grafisch ontwerper en architect en was lid van kunstenaarsgroep De Stijl. Zijn bekendste ontwerpen zijn de in primaire kleuren uitgevoerde stoel en het Rietveld-Schröder huis in Utrecht. Volgens zijn militieregister was hij wel tot de dienst aangewezen, maar is hij uiteindelijk niet op komen dagen.

Christiaan Roeck is gevonden in Amsterdam op 27 februari 1871. Hij was toen "naar gissing twee en zestig dagen oud". Nadat hij was opgeroepen voor de Nationale Militie, werd hij uiteindelijk vrijgesteld wegens een lichamelijk gebrek.

Adriaan Roland Holst is een bekende Nederlandse dichter en won vele prijzen, zoals de P.C. Hooftprijs in 1955. Hoewel bij de aanmelding voor de Nationale Militie gebreken werden aangevoerd als reden om te worden afgewezen, werd roland Holst toch tot de dienst aangewezen.

Richard Nicolaus Roland Holst was een Amsterdams schilder, tekenaar, graficus, glazenier en schrijver. Hij vond dat kunst ambachtelijk moest zijn en een maatschappelijke functie moest kennen; daarom werd hij ook wel gemeenschapskunstenaar genoemd. Hij werd vrijgesteld van dienstplicht wegens broederdienst.

Albertus Rotgans is bijzonder, omdat zijn geboorte op Terschelling in de registers is opgenomen. Tegenwoordig worden alle bevallingen zoveel mogelijk naar Leeuwarden verplaatst en zouden er in principe geen eilanders meer geboren kunnen worden.

Bodo Sandberg was luitenant kolonel en jachtvlieger. Hij vocht eerst in luchtgevechten boven Nederland tegen de binnenvallende nazi's en later o.a. in Nederlands-Nieuw-Guinea. In 1941 ontving hij het vliegerkruis voor zijn dapperheid tijdens de aanval op de Moerdijkbruggen. In zijn militieregister zien we al dat hij zich had aangemeld als 'voluntair'.

Roelf Smalbil is een van die jongemannen die is opgezadeld met een aparte naam. Of hij werkelijk smalle billen had is niet bekend, maar uit zijn militieregister blijkt wel dat hij 1 meter 70 centimer en 6 millimeter lang was. Er zijn meer van dit soort vreemde namen met lichaamsdelen in de registers gesignaleerd, zoals Kluifhoofd of Geilvoet.

In 1880 stichtten de broers Hendrik-Jan en Jacobus Spijker een automobielfabriek. Ze begonnen in Hilversum met het bouwen van koetsen - ze bouwden zelfs de gouden koets -, en toen hun bedrijf zeer succesvol werd, verhuisden ze naar Amsterdam. In 1903 bouwden ze hun eerste auto en tijdens WOI maakten ze zelfs vliegtuigen. Jacobus trok zich echter al in 1907 uit de firma terug, nadat zijn broer was overleden.

Jan Frederik Staal was architect van onder andere de Beurs in Rotterdam, het hoofdkantoor van de Telegraaf in Amsterdam en enkele woonblokken in Amsterdam-Zuid. In zijn militieregister is al het beroep bouwkundige vermeld. Staal hoefde echter niet in het leger wegens broederdienst.

Floris Stempel richtte met zijn vrienden Han Dade en Carel Reeser in 1893 een voetbalclub op. Bij de officiële oprichting van de Amsterdamsche Foothball Club Ajax in 1900 werd Stempel voorzitter, wat hij tot 1908 zou blijven. In 1910 overleed hij op een schip naar Paramaribo; er is niets meer van het schip en de opvarenden vernomen. Stempel werd vrijgesteld van de Nationale Militie wegens broederdienst.

Evert Stok was jarenlang brugwachter bij de brug in de Kaatsbaan in Maarssen. Op 29 mei 1945 kreeg hij echter een noodlottig ongeluk, doordat een jeep de brug op reed terwijl hij nog een beetje open stond. Stok kreeg de slinger in zijn maag en overleed aan zijn verwondingen. Voor de Nationale Militie was hij eerder geschikt bevonden en in 1922 was hij ingelijfd.

Dit is de overgrootvader van de prominente PvdA-politicus en vakbondsbestuurder Jacobus Gerardus Suurhoff (23-7-1905), die onder andere 7 jaar minister van Sociale Zaken was onder Willem Drees. De loteling was metaalgieter en werd vrijgesteld als 'eenige wettige zoon'.

Walter Süskind was toen hij werd ingeschreven in het militieregister, koopman in margarine. Hij is echter bekend geworden omdat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog vele kinderen redde van de jodenvervolging. Als beheerder van de Hollandsche Schouwburg had hij toegang tot persoonsgegevens en via een nabijgelegen crèche wist hij veel kinderen te laten onderduiken. Mede dankzij Süskind konden ongeveer 600 kinderen worden gered.

In 1861 meldde ene Hendrik Terbrugge zich voor de Nationale Militie. Deze loteling werd echter afgekeurd met de volgende opmerkelijke reden: 'Ten onregte ingeschreven als behoorende tot het vrouwelijk geslacht!'

Theo Thijssen was onderwijzer, politicus en schrijver. Van 1921 tot 1939 was hij bestuurder van de Bond van Nederlandsche Onderwijzers. Hij was voor de SDAP van 1933 tot 1940 lid van de Tweede Kamer en van 1935 tot 1941 van de Amsterdamse gemeenteraad. Hij overleed op 23 december 1943. Thijssens bekendste romans zijn Kees de jongen (1923) en De gelukkige klas (1926). uit zijn militiegister leren we dat hij op 8 maart 1899 werd ingelijfd bij de artillerie.

Jan Conrad van Tienhoven was directeur van de Twentsche Bank en Stichtsche Bank te Utrecht. Hij was de zoon van Gijsbert, die burgemeester van Amsterdam was. In Jan Conrads militieregister is te zien dat hij een plaatsvervanger wilde aanstellen.

Itske Toering werd op 16 december 1904 aangewezen tot de dienst en werd 5 maanden later ingelijfd bij de infanterie. Op 2 juli 1905 is hij in het militair hospitaal te Utrecht overleden. Hij was naar huis gegaan met verlof, maar voelde zich niet goed. De dokter onderzocht hem en gaf aan dat hij thuis moest blijven; hij had hoge koorts, longontsteking en misschien zelf typhus. Toch werd hij een dag later opgehaald door soldaten en naar het hopsitaal gebracht. Zeven dagen later overleed hij. Deze zaak zorgde voor veel commotie en leidde tot Kamervragen.

Oscar Tourniaire was een toneelspeler. Hoewel hij in het militieregister nog staat geregistreerd als winkelbediende, zou Tourniaire later bekend worden als acteur. Wegens broederdienst werd hij vrijgesteld.

Joop Den Uijl was van 1967 tot 1986 de politiek leider van de Partij van de Arbeid en van 1973 tot 1977 minister-president van Nederland. Voor die tijd was hij onder andere gemeenteraadslid van Amsterdam, lid van de Tweede Kamer en minister van Economische Zaken. Opvallend aan zijn militieregister is dat hij eerst lijkt te zijn vrijgesteld vanwege broederdienst, maar zelf 'wil dienen', zoals bij de opmerkingen vermeld staat. Ondanks dat er nogmaals uitstel is verleend, is hij in 1939 toch ingelijfd.

De voornaam van deze loteling, Helena, zorgde voor de nodige verwarring. Zo is er in zijn register vermeld: Abusievelijk niet ingeschreven voor de lichting 1936 omdat bij het nazien der bevolkingsregisters alleen gelet was op den voornaam "Helena" en niet op het geslacht "M". De ingeschrevene heeft niet met opzet verzuimd zich te laten inschrijven voor de lichting 1936, werhalve geen proces verbaal zal worden opgemaakt.

Albert Verweij is bekend geworden als dichter, een van de oprichters van tijdschrift De Beweging en als hoogleraar aan de Universiteit Leiden (1924 tot 1935). Verweij coördineerde het decoratieprogramma van de Beurs van Berlage in Amsterdam en enkele van zijn dichtregels sieren het gebouw (bijvoorbeeld 'Duur uw uur - Beidt uw tijd' onder de klok). Toen hij in 1885 voor de militieraad moest verschijnen, trad Jacob Molenaar als plaatsvervanger voor Verweij op.

De Simon Vestdijk die hier wordt vermeld is de vader van de beroemde Nederlandse schrijver en arts Simon Vestdijk geboren in Harlingen 1898. Simon is in ieder geval de derde Simon in deze genealogie.

Willem Vogt was al jong gefascineerd doo telegrafie en radio. Hij werd in 1923 mede-oprichter van HDO, dat later AVRO werd, waarvan Vogt directeur werd. Daarnaast was hij omroeper en verslaggever. Telegrafist staat al in zijn militieregister als beroep opgegeven.

Hendrik Voordewind werkte tussen 1909 en 1949 voor de politie in Amsterdam, bij de Warmoesstraat en het hoofdbureau. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij bij een vergeldingsactie naar Duitsland gestuurd om puin te ruimen. Na zijn pensionering beschreef hij zijn ervaringen bij de politie in een reeks 'De commissaris vertelt...'.

De naam Jonas Walvis lijkt een grap. Toch komen dergelijke namen - er is bijvoorbeeld ook een Noach Ark bekend - vaker voor. Toen de achternamen werden ingevoerd, hebben joodse families soms het Oude Testament als inspiratiebron genomen.

Nicolaas Wijnberg hield zich met uiteenlopende kunstdisciplines bezig: schilderkunst, grafiek, beeldhouwkunst, illustraties, choreografie. Hij vertegenwoordigde de realistische stroming en zette zich af tegen abstracte tendensen zoals CoBrA. Zijn militieregister geeft als beroep reclametekenaar. Als gebreken heeft hij platvoeten opgegeven en hij werd van de dienstplicht vrijgesteld.

Jan Hillebrand Wijsmuller studeerde aan de kunstacademies van Amsterdam, Den Haag en Brussel. Hij schilderde vooral landschappen en vergezichten. Hij werd van dienstplicht vrijgesteld wegens broederdienst.

Albert Carel Willink is een schilder, die gerekend wordt tot de magisch realisten. Op zijn miltieregisters is bij beroep 'zonder' doorgestreept; hij zit op de hogere tekenschool, en heeft dan al de 5-jarige HBS achter de rug. Opmerkelijk (voor een schilder) is dat hij bij zijn gebreken opgeeft: ogen. Hij wordt echter goedgekeurd.

Willem Witsen was een schilder, schrijver en graficus en behoorde tot de kunstenaarsgroep De Tachtigers. Zijn bekendheid dankt hij vooral aan zijn stadsgezichten. Wegens broederdienst ontliep hij zijn dienstplicht.